Głównym czynnikiem ograniczającym wielkość plonu pomidorów w uprawach pod osłonami jest ilość światła, jaka dociera do roślin. Światło wpływa bezpośrednio na wielkość uzyskiwanych plonów. Zwiększenie jego ilości o 1% (pod warunkiem, że pozostałe czynniki są optymalne) powoduje wzrost plonu również o 1%.
Takie kraje jak Holandia, Belgia, Niemcy czy Polska znajdują się w strefie klimatu umiarkowanego, charakteryzującego się deficytem naturalnego światła słonecznego w okresie jesienno-zimowym oraz wczesną wiosną. Dlatego też doświetlanie roślin z wykorzystaniem sztucznych źródeł światła jest od wielu lat stosowanym, choć drogim środkiem intensyfikacji szklarniowej produkcji roślinnej. Wydatki na energię cieplną oraz elektryczną stanowią znaczącą część całkowitych kosztów produkcji roślinnej pod osłonami. W dodatku większość energii zużywanej w uprawach szklarniowych jest nadal otrzymywana ze spalania paliw kopalnych, co wywiera negatywny wpływ na środowisko naturalne. Zatem nowe technologie doświetlania, które charakteryzują się obniżoną energochłonnością i umożliwiają zwiększenie wartości uzyskiwanego plonu coraz częściej znajdują się w centrum zainteresowania producentów roślin.
Na dzień dzisiejszy w produkcji ogrodniczej najczęściej stosowana jest wysokoprężna lampa sodowa (HPS), która charakteryzuje się wysoką skutecznością świetlną lecz nie gwarantuje relatywnie długiego okresu użytkowania. W praktyce takie źródła światła wymieniane są najczęściej co 1.5 – 2 lata. Dodatkowo niesprzyjające warunki ekonomiczne (wysokie ceny nośników energii) ograniczają w znacznym stopniu wprowadzenie tych lamp do szerokiej uprawy produkcyjnej. Należy również podkreślić, że widmo światła w tych lampach określone jest przez ich konstrukcję i trudno je modyfikować. Ponadto lampy HPS wydzielają duże ilości ciepła, co przy niewłaściwej eksploatacji może powodować uszkodzenia termiczne uprawianych roślin.
Obecnie coraz szersze zastosowanie w praktycznych rozwiązaniach oświetleniowych znajdują półprzewodnikowe źródła światła (LED). Przewagą tego rozwiązania nad innymi sztucznymi źródłami światła jest możliwość łatwej optymalizacji widma promieniowania modułów LED. Wykorzystanie diod elektroluminescencyjnych pozwala na budowanie opraw oświetleniowych o dowolnych charakterystykach widmowych (poprzez integrację odpowiednich proporcji promieniowania o różnych barwach), które mogą być dostosowane do potrzeb danego gatunku. Inne zalety ich stosowania to: mniejsze rozmiary pojedynczego źródła światła, duża trwałość i niezawodność, coraz lepsza skuteczność świetlna i minimalna emisja ciepła. W Polsce, wśród warzyw uprawianych pod osłonami, pomidor klasyfikuje się na pierwszym miejscu ze względu na zajmowaną powierzchnię. Pomidor jest rośliną o wysokich wymaganiach cieplnych oraz świetlnych. Uprawa w warunkach niedoboru światła powoduje słaby wzrost, opóźnia wytwarzanie gron kwiatowych oraz ogranicza kwitnienie i zawiązywanie owoców. Ważnym czynnikiem warunkującym prawidłowy wzrost i wysokie plonowanie roślin jest jakość materiału nasadzeniowego. Uzyskanie rozsady pomidora o właściwych parametrach wymaga zarówno utrzymania optymalnej temperatury wzrostu jak i zapewnienia jej dobrych warunków świetlnych. Przygotowując rozsadę w miesiącach jesiennych, zimowych i wczesnowiosennych należy mieć na uwadze fakt, iż dostępność światła jest wtedy zwykle znacznie niższa od wymaganej. W pochmurne dni w listopadzie i grudniu natężenie napromieniowania może wynosić zaledwie 40-50 μmol/m2/s1 podczas gdy minimalny poziom jaki należy zapewnić dla właściwego przebiegu fotosyntezy to ok. 80-100 μmol/m2/s1. Nie bez znaczenia jest również fakt, że jesienią i zimą dni są bardzo krótkie, więc sumaryczna ilość energii świetlnej docierającej dobowo do roślin jest niewielka. Niezbędne staje się więc uzupełnienie światła dziennego światłem sztucznym, co w rezultacie ma na celu przyspieszenie wzrostu i zwiększenie plonowania roślin.
Wykorzystano tekst z prac badawczych Instytutu Elektrotechniki w Warszawie
„Wpływ doświetlenia lampami sodowymi i LED na aktywność foto-syntetyczną oraz wzrost roślin pomidora”
Zachęcamy do zapoznania się z ciekawym artykułem oraz zapisem marcowego 2021 webinarium w którym uzasadniono konieczność doświetlania warzyw pod osłonami oraz wpływ poszczególnych fal świetlnych na rozwój roślin.
|
|
